Diepzeeboringen

Expeditie naar het epicenter van de aardbeving die de tsunami in 2011 veroorzaakte
Een groot bewijs voor de platentektoniek danken we aan de diepzeeboringen. In 1968 werd het Deep Sea Drilling Project gestart, nu beter bekend als het Integrated Ocean Drilling Program (IODP). Een sterk staaltje ingenieursschap zorgde er voor dat we in diep gelegen oceaanbodems kunnen ‘kijken’. Huidige drilschepen zoals de JOIDES Resolution en de Chikyu reiken tot meer dan 7.000 m diepte in de oceaan, met een record van bijna 2.500 m in de oceaanbodem.
Eén van de grote ontdekkingen was de leeftijd van de aardkorst onder de Atlantische Oceaan. De Atlantische Oceaan blijkt zo’n 160 miljoen jaar te zijn, dit is geologisch erg jong gezien de leeftijd van de aarde ongeveer 4,5 miljard jaar oud is. Met het uit elkaar drijven van Pangea, het supercontinent waaruit alle continenten zijn ontstaan, groeide de Atlantische Oceaan dus in een relatief korte tijd uit tot zijn huidig formaat.
Terwijl de Atlantische Oceaan steeds breder wordt, krimpt de Pacifische of Grote Oceaan. Dit oceaanbassin bestaat al zo’n 750 miljoen jaar en nam ooit de helft van de wereld in. De oceaankorst spreidt zich met een veel grotere snelhied uit vanuit de Pacifische Rug dan vanuit de Mid-Atlantische Rug (resp. 14 cm/jaar en 2 cm/jaar). Doordat de Pacifische plaat omringd wordt door subductiezones verdwijnt het plaatmateriaal er snel. Zo is er niets meer overgebleven van de oorspronkelijke oceaankorst en is de huidige Pacifische Oceaan vooral in het oosten erg jong. De Middellandse Zee vertegenwoordigt het laatste stadium in dat proces. De Atlantische Oceaan kent nog niet het grote aantal subductiezones maar zal op termijn ook evolueren naar een situatie als de Pacifische Oceaan. Zo dreigen voor onze kust binnen miljoenen jaren meer aardbevingen en tsunami’s voor te komen.
Bodemmonsters tonen aan dat sedimenten die het verst van de oceaanruggen liggen veel dikker en ouder zijn. De laag skeletjes van zeer kleine zeeorganismen, die het bodemsediment vormen, groeit aan naarmate de plaat van de oceaanrug beweegt. Hoe ouder de oceaanbodem, hoe zwaarder en hoe dieper deze komt te liggen.
Leeftijd van de oceaankorst © NOAA 1996